De gestroomlijnde fietser

Vlakbij mijn deur zijn er wegenwerken. De Kroonstraat ligt open. Even geen asfalt meer, maar een door zware machines aangestampt mengsel van aarde en stenen waar je nog best vlot over fietst. Het verbaast me elke keer dat bijna elke fietser, jong of oud, in shape of niet, toch afstapt en wandelt. Het doet me denken aan een open brief van afgelopen winter.

Na de eerste sneeuw strooiden de stadsdiensten niet of te traag, en bezorgde burger Fenna Bouve had het even niet meer. "Noch gisteravond, noch vanochtend, noch deze avond waren de fietspaden ijsvrij. Het was te voet door de sneeuw, afstappen, stukjes rijden, glijden en schuiven. Echt een stresserende ervaring."

Ik wil het hier niet hebben over mobiliteitsbeleid of over gepruts met uw zuurverdiend belastingsgeld. Wel over haar omschrijving van fietsen in sneeuw als een stresserende ervaring. Over het verband tussen afstappende fietsers bij wegenwerken in de zomer en geklaag over besneeuwde fietspaden in de winter.

Bouve's brief is een goed voorbeeld van de negatieve kant van stroomlijning, de tendens in onze maatschappij om alles zo gemakkelijk mogelijk te maken, om weerstand weg te nemen. Stroomlijning zorgt ervoor dat we minder moeten omgaan met de materiële wereld. Stroomlijning bevrijdt ons van (een deel van) de frustraties die bij handelen, bij leven, horen. Deliveroo vervangt koken, de GPS elimineert navigeren, Tinder reduceert het eerste aftasten tot een swipe.

Maar stroomlijning heeft dus ook een keerzijde. In een wereld zonder weerstand leren we niet meer om te gaan met tegenslag. Als de wereld dan toch even niet doet wat we willen, zijn we verloren en schrijven we boze brieven over stadsdiensten die niet snel genoeg strooien. Een besneeuwd fietspad is geen uitdaging meer, geen kans om iets nieuws te leren, letterlijk met vallen en opstaan, en daar voldoening uit te halen. Nee, een besneeuwd fietspad leidt tot frustratie en verontwaardiging. Hoe durft de wereld niet gestroomlijnd zijn. Hoe durft 't stad mijn leven niet zo gemakkelijk mogelijk te maken.

Ik begrijp dat stroomlijning goed is voor de zwakkeren. Niet iedereen is potentieel in staat om over sneeuw te fietsen. Kinderen, senioren, mensen met een fysieke beperking. Ik heb het niet tegen hen. Maar stroomlijning verzwakt ook. Gezonde mensen verliezen de vaardigheid om te fietsen op iets anders dan netjes verhard terrein, of ontwikkelen ze nooit, omdat de inrichting van de wereld ze die kans niet meer biedt.

Meestal toch niet. Soms heb je geluk en zijn er wegenwerken. Dus, alsjeblieft, als je gezond bent, profiteer ervan. Oefen het over niet-verhard terrein fietsen. Laveer tussen stenen, voel hoe je door stukjes mul zand stuurt, kijk voor de verandering eens met aandacht naar de grond voor je. Val. Kan je meteen leren dat een schaafwond ook maar een schaafwond is. Dat je je niet alleen pijn doet door het vallen op zich, maar vooral door je paniekreactie omdat je niet gewoon bent te vallen. Train jezelf in de optimale omstandigheden van een droge nazomer. Word beter in de vaardigheid die fietsen is. Krijg vertrouwen. Zorg ervoor dat een beetje sneeuw in de winter geen bedreiging meer is, geen "stresserende ervaring", maar een uitdaging, een welgekomen afwisseling.

Of doe niets van die dingen en verander in een kribbige kleuter als er even niet voor je gestrooid wordt. De keuze is aan jou.